NuOi 1 cAi' cAy sE~ lAm` giAm~ O nhiEm~ nuOc', ngAn ngUa` xOi' mOn` vA` lAm` lOang~ luOng. CO2 trOng khOng khI'. -Do' la` mOt. biEn. phAp' -dOn giAn~ -dE~ trA~ nO. chO hAnh` tinh chUng' tA. Nhung~ cOn sO' gAY chOang' vAng' duOi' dAy sE~ giup' pAn. tinh' duOc. rAng` cOn nguOi` dAng nO. Trai' Dat' baO nhiEu rOi`:
+ NuOc':
Nhung~ nEn` vAn minh cO~ -dAi. -duOc. hinh` thAnh` vA` phAt' triEn~ quAnh cAc' cOn sOng lOn'. NuOc' lA` nhAn tO' cO bAn~ vA` quAn trOng. bAc. nhAt' trOng su. sOng' cUa~ cOn nguOi`. Nhung cOn nguOi` -da~ va` -dang "nhan." nhiEu` hOn "trA~" chO cac' nguOn` nuOc':
- nuOc' sAch. -duOc. su~ dUng. tang gAp' 6 lAn` trOng suOt' TK 20, trOng khi dAn sO' thE' giOi' chi~ tAng 3 lAn`. (Theo World Water Council)
- nuOc' sAch. du tru~ trEn hAnh` tinh: 1950: 17.000m3/nguOi`, 2005: 6.000m3/nguOi`
- tai. nhUng~ nuOc' -dAng phAT' triEn~, 90% nuOc' sAu khi sU~ dUng. -duOc. gOi~ trA~ lAi. mOi truOng` tU. nhiEn mA` khOng quA xu~ ly' tAi' lAm` sAch.
- 1/5 dAn sO' thE' giOi' khOng -dU~ -diEu` kiEn. tiEp' xUc' vOi' nuOc' sAch. uOng'
- Trung binh`, 1 nguOi` xai`40l nuOc' mOi~ ngay`. 1 nOng dAn O~ Madagasca xai` 10l. 1 cOng dAn Paris xai` 240L, va` 1 nguOi` mY~ xAi` 600L.
- nuOc' -dOng' chAi tOn' tiEn` sAn~ xuAt' hOn nhUng~ 1000 lAn` sO vOi' nuOc' mAy'.
- nuOc' bAn~ -dAng' sO. hOn AIDS. mOi~ nAm, nuOc' O nhiEm~ giEt' khOang~ 5tr nguOi`. Trong khi AIDS giET' chEt' 3tr nguOi` hAng` nAm.
- Cu' 1 tEp. giAy' tAi' chE' (khOang~ 10 tO` A4) sE~ giUp' tiET' kiEm. -duOc. 15g gO~, 1l nuOc' vA` khOang~ 2.5Wh -diEn.
+ Sinh vAt. sOng'
- truOc' nAm 2050, sU. tAng nhiEt. -dO. trUng binh` cUa~ Trai' -dAt' sE~ gOp' phAn` "giUp' " tuyEt. chUng~ 25% sinh vAT. sOng' trEn hAnh` tinh. (Ngien cuu cua~ tap. chi' "Nature", thang' 1,2004).
- Chi~ 1,7tr loai` sinh vAt. sOng' trEn trAi' -dAt' la` -duOc. -diEm~ mAt., chi~ tEn. Con` khOang~ 10 ->100tr loai` sinh vAt. cOn` chUa -duOc. cOn nguOi` biEt' -dEn' (UNESCO,2005).
- buOn bAn' bAt' hOp. phAp' -dOng. thUc. vAt. qUy' hiEm' -dEm lAi. lOi. nhuAn. 5-10 ti~ dola hAng` nAm chO nhUng~ tAY buOn lAu. -Day la` mOt. trOng nhUng~ nguyEn nhAn chinh' gAy nEn nAn tuyEt. chUng~ va` mAt' cAn bAng` sinh thAi' (wwf).
- mOi~ nAm, chAt' plastic thAi~ rA gAy nEn cAi' chEt' chO 1 ty~ cOn chim, 100.000 -dOng. vAt. cO' vU' sOng' O~ mOi' truOng` nuOc' va` " duOng vO cUc. " sO' luOng. cac' cOn cA'.
- chi~ trOng 20 nAm qUa, 25% sAn hO trEn thE' giOi' -da~ vinh~ viEn~ biEn' mAt' va` 55% luOng. sAn hO -dAng trOng tinh` trAng. ngUy hiEm~.
- 1 trOng 4 lOai` -dOng. vAt. cO' vU', 1 trOng 8 lOai` chim, 1 trOng 3 lOai` ca' va` 2 trOng 5 lOai` cOn trUng` -dANg la` cOn mOi` cUa~ hOa. diEy. chUng~.
+ khOng khi'
- Tu` cuOc. CM cOng nghiEp, luOng CO2 trOng khOng khi -dA~ tAng 31% va` luOng. methane da~ nhAn lEn gAp' -dOi.
- trOng TK 20, nhiEt. -dO. trUng binh` cUa~ trAi' -dAt' -dA~ tAng 0.6 vA` du. -dOan' sE~ tANg liEn tUc. tU` 1.8 -> 4 trOng suOy' Tk 21. RiEng tAi. nhUng~ vUng` cUc. sE~ tAng khOang~ 10.
- De~ giU~ vUng~ nhiEt. -dO. hiEn. nAy cUa~ trAi' dAt', luOng khi' CO2 thAi~ rA phAi~ -duOc. giam~ di 1 nuA~ ( thEo IPCC).
+ cOn nguOi` va` nhUng~ trUng` phAt. tu` thiEn nhiEn.
Qua' lAm. dUng. , bOn` rUt' mOi truOng` tu. nhiEn khOng thuOng tiEc' va` thiEu' sUy nghi~ -duOng` dai`, cOn nguOi` -dAng phai~ hUng' chiu. sU. trA~ thu` cUa~ mOi truOng`. Thien tai, thiEu' nuOc', bEnh. tAt. ngay` cAng` nhiEu` khOng hAn~ lA` dO mOi truOng` tu. nhiEn trO~ chung'.
- Vao` 2025, 2/3 dan sO' thE' giOi' cO' thE~ phAi~ chiu. cAnh~ thiEu' nuO'c sAch.
- trOng thAp. niEn vUa` qUa, nhUng~ thAm~ hOa. thiEn nhiEn gAy tu~ vOng mOi~ ngAy` trUng bInh` 51 nguOi` O~ cac' nuOc' phAt' triEn~ va` 573 nguOi` O~ cac' nuOc' -dAng phAt' triEn~.
- Hon 1/2 dan sO' hiEn. nAy sOng' tAi. cac' vUng` cO' khA~ nAng phAi~ hUng' chiu. it' nhAt' 1 trOng cac' thAm~ hOa. thiEn nhiEn sau: -dOng. -dAt', lu~ lut. , nui' luA~, bao~ xOay', hAn. hAn'......
- Ung thU mAU' dO nuOc' O nhiEm~ lAy' -di sU. sOng' cua~ 1.6 trieu trE~ em duOi' 5 tuOi~ hAng` nAm.
- tai. nhUng~ thAnh` phO' lOn' cUa~ chAu Au, hOn 80.000 nguOi` chet' hAng` nAm dO O nhiEm~ khong khi bOi~ khi' thAi~ xe hOi va` cac' phuOng tiEn. giAo thOng.
- Hon 80% o nhiEm~ mOi truOng` biEn~ la` do nhUng~ hOat. -dOng. trEn bO` cUa~ cOn nguOi`.
- 21 quOc' giA trEN thE' giOi' phAi~ chiu. cAnh~ thiEu' nuOc', 12 trOng sO' -dO' thuOc. vUng` Trung Dong.
- O nhiEm~ mOi truOng` lAm` chEt' 3 triEu. trE~ em duOi' 5 tuOi~ hAng` nAm ( theo WHO, 2004).
+ cOn ngUoi` va` thAm~ hOa. dO chinh' minh` gAy rA.
- 87% nAng luOng. cOn nguOi` su~ dUng. hiEn. nAy -duOc. lAy' tu` nhUng~ nguOn` nAng luOng khOng thE~ phuc. hOi`.
- Tu` nAm 1980, sO' luOng. rAc' trUng bInh` 1 nguOi` dAn O~ cac' nuOc' phAt' triEn~ thAi~ rA -da~ tAng lEn gAp' 3 lAn`. (Theo UNEP)
- Su. sa mac. hOa' -dang -de doa. cuoc. sOng' va` sUc' khOe~ cUa~ hOn 1 tY~ ngUoi` trEn trAi' -dAt'.
- Cu dAn cUa~ nhUng~ nuOc' phAt' triEn~ chi~ chiEm' 20% dan sO' thE' giOi', nhUng lAI. thAi~ rA luOng. khi' nhA` kinh' caO gAp' 10 lAn` cU dAn cUa~ nhUng~ nuOc' -dAng phAt' triEn~.
- 80% cUa~ cai~ cua~ tHE' giOi' thuOc. quyEn` sO~ huu~ cUa~ 15% dan sO' cUa~ cac' nuOc' giAu` nhAt' thE' giOi'.
- nEu' moi. nguoi` ai cung~ song' trong vuong gia~ nhu nguoi` Phap' thi` chung' ta can` them 2 qua~ dat' de~ song' va` khai thac' (theo WWF)
- Khoang~ 1.8 tan' nguyen lieu duoc su~ dung de~ hoan` thanh` chi~ 1 may' tinh' ca' nhan (theo UNU).